Vadeli işlem ve opsiyon piyasası, 1970’lerde Amerika Birleşik Devletleri'nde, Chicago Board Options Exchange organizasyonuyla başladı. 1970'lerin sonlarında ise ABD Hazine tahvil ve bono vadeli işlemleri işlem görmeye başladı. Bu süreç, hisse senetleri ve hisse senedi endeksleri üzerindeki opsiyonların işlem görmesiyle devam etti. O zamandan beri, türev ürünler yalnızca diğer ülkelere yayılmakla kalmadı, aynı zamanda endeksler ve yatırım ürünlerinin sayısı da arttı.
Ülkemizde de 1999 yılında temelleri atılan ve 2004 yılında VOB ile başlayan vadeli işlemler, 2013 yılında Borsa İstanbul bünyesinde VOB’un Viop’la birleşmesiyle son halini aldı. Türkiye’de o günden beri yurtiçi vadeli işlemler ve opsiyon borsası gelişimine devam ediyor.
Vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyonlar, türev enstrümanlardır. Türev teriminden kasıt, değerlerini başka bir temel menkul kıymet veya endeksten türetmesidir. Opsiyonlar, vadeli işlem sözleşmeleri üzerine de yazılabilir, ancak tüm opsiyonların ve vadeli işlemlerin nihayetinde temel bir menkul kıymet veya endeksten türetildiğini bilmek önemlidir.
vadeli işlemler ve opsiyonların standartlaştırılmış sözleşme özellikleri, organize borsalarda hızlı ve verimli bir şekilde işlem görmelerini sağlar. Borsalar, ticareti kolaylaştırmak, günlük kazanç ve kayıpları taraflar arasında transfer etmek ve tek bir yatırımcının temerrüde düşmesi durumunda finansal istikrarı garanti altına almak için borsa üyelerinin kaynaklarını bir araya getiren aracılar olarak hizmet verir.
Bankacılık, uluslararası ticaret yapan şirketler, emtia ticareti yapan firmalar, portföy yönetim şirketleri gibi kuruluşlar ya da bireysel bir yatırımcı, faiz, döviz veya hisse piyasası riskiyle karşı karşıya kalabilir. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin kullanılması, yatırımcının bu riskin tamamını ve bir kısmını koruma altına almasını sağlar. Zira bu piyasalarda kullanılabilen kaldıraç sistemi, daha düşük teminatla daha yüksek miktarda yatırım yapmaya izin verir. Türev menkul kıymetler, riskten korunmak yerine fiyat farkından kâr elde etme amacı için de kullanılabilir.
Hisse senetleri, tahviller, döviz ve endeksler gibi finansal varlıklara yönelik sözleşmelerin yanında değerli metaller, enerji, tarım ve diğer fiziksel emtialar için yapılandırılmış yurtiçi vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri de mevcuttur.