ABD seçim belirsizliği sona eriyor peki ya diğerleri?
O3 Kasım ABD seçim tarihine geri sayım başlarken son 10 yıl içerisinde bu kadar çok belirsizliği bir arada yaşamayan küresel piyasalar kolay para politikalarını etkisi ile olsa gerek volatilite henüz zirve yapmadı. Pandemi ikinci dalga olarak da görülen vaka sayısında artış ile Dünya ekonomisi için tehdit olmayı sürdürüyor. Sonbahar ayları ve hava koşullarının sertleşmesi ile beraber vaka sayısında artış önceden biliniyordu. Ancak Kasım ayı sonunda aşı çalışmalarından olumlu haber gelebilir umudu piyasaları canlı tutuyordu. Kasım ayı ilk haftasında Avrupa'dan gelen açıklamalara bakılır ise aşı çalışmalarının sonuçlanması ve piyasaya sürülmesi için Ocak sonu makul görülüyor. Avrupa kısıtlamalara başladı, İngiltere 1 ay süre ile sokağa çıkma yasağı ilan etti. Seçim sonrasında vaka sayısında başı çeken Amerika da benzer önlemler alabilir. 03 Kasım seçimlerine gelince son anketlerde eyaletler toplamında Trump 43.5 Joe Biden 51.3 görünür iken aradaki fark kapanıyor. Anketlerde yüzde 2.5'luk yanılma payı düşünülünce özellikle son iki haftada Trump'ın anketlerden daha fazla pay aldığı anlaşılıyor.
Piyasaların tepkisine gelince başlangıçta açık ara fark ile mavi dalgayı olumlu fiyatlayan hisse senedi piyasaları geçtiğimiz hafta satıcıların kontrolüne geçti. Dolar endeksi yukarı yönlü tepki verdi, enerji başta olmak üzere satış yönlü eğilim vardı. Emtia piyasasında ki satışlarda seçim stresi ve Dolar Endeksi yanında artan covid-19 vaka sayısına bağlı olarak talep de düşüş beklentisi var.
Amerika'da teşvik paketi seçim sonrasına kaldı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Aralık ayında kolay para politikalarını genişleteceği sinyalini verdi. Öte yanda FED geciken teşvik paketi, seçim, covid-19 derken işletmelere kredi limitini 100 bin dolara çekerek küçük işletmelere kolaylık sağladı. Önümüzdeki hafta volatilitenin artması durumunda FED'in likidite artırıcı önlemler ile geçmişte olduğu gibi piyasanın arkasında durması beklenebilir.
Kasım ayı seçim sonuçlarının etkileri uzun vadeli olacak ancak sayım ve kesin sonuçlar ile yukarıda saydığımız bir belirsizlik ortadan kalkmış olacak. Öte yanda düşüşe geçmeden önce artan vaka sayısı ile ivmelenen bir pandemi süreci ve belirsizliğini koruyan aşının piyasaya sürülme tarihi ile küresel piyasaları volatilitenin artma ihtimaline dikkat çekelim.
Haftanın ekonomik takvimi PMI verileri ile başlıyor. İlk işlem gününde Avrupa ve Amerika'da imalat sanayi PMI verilerini öğrenmiş olacağız. Geçtiğimiz hafta açıklanan 3. çeyrek büyüme rakamları hem Avrupa hem Amerika'da beklenti üzerinde gerçekleşti. Hafta başında açıklanacak PMI verileri de piyasa beklentilerini karşılayabilir. Ancak önemli olan son çeyrek ve Avrupa'da kısıtlamaların gelmesi ile beraber özellikle hizmet sektörü PMI verileri son çeyrekte bozulabilir. Öte yanda 03 Kasım seçim sonuçlarını öğrenmeden piyasalar herhangi bir veriye olumlu tepki vermekte zorlanacaktır. Perşembe günü FED Kasım ayı toplantısı özellikle seçim sonuçlarının alınamadığı en kötü senaryoda yeni aksiyonların alındığı bir toplantı olabilir. Seçim sonrasındaki 48 saat içerisinde para ve sermaye piyasalarında dengelenme FED'in elini rahatlatır. Pozitif senaryoda seçim sonrası geçim döneminde yeni kararlar için bankanın Aralık ayını bekleyeceğini düşünüyorum. Bu hafta piyasalar için en önemliyi seçin deseler epey zorlanırdık? Çünkü bir de Ekim ayı istihdam raporu var. Seçim sonuçlarına göre hisse senedi piyasaları performansı ve işsizlik oranı üzerine senaryolar yapılırken bakalım işsizlik de geri çeklime sürecek mi?
İlginç olarak geçtiğimiz hafta opsiyon piyasasında seçim fiyatlamasının değiştiğini gördük. Opsiyon piyasası 04 Kasım'da Donald Trump'ın tekrar koltuğa oturma ihtimaline kaymış görünüyor. Özelikle 15 Ekim canlı buluşması sonrasında Cumhuriyetçi kanadın lehine oylar artarken iki partinin favori hisse senedi grupları oluşturulup performansları karşılaştırıldığında Cumhuriyetçiler lehine fiyatlama öne geçti. 2016 seçimleri öncesinde de hisse senedi endekslerinde geri çekilme vardı. Bu kez de Demokratlar bekleniyor ve yine piyasalar satıcılı o zaman 2016 yılında olduğu gibi Cumhuriyetçiler mi gelecek? Posta yolu ile oy verme oranının arttığı bu dönemde anketlere fazla güvenmeyen Amerikalı aracı kurumlar bu tarz çıkarımlar ile kendilerine yön bulmaya çalışıyor. Fazla da başarılı oldukları ve bu belirsizliği aştıkları söylenemez. Ülkenin dinamiklerine onlar kadar hakim olmayan bizler için ise fazla irdelemeye gerek yok. Küresel piyasaların huzuru için 04 Kasım dengeli bir koltuk dağılımı ile kesin bir sonuç çıksın yeter.
Amerikan ekonomik verileri ne söylüyor?
Kişisel tasarruflar/kullanılabilir kişisel gelirler oranı geçtiğimiz 60 yıl boyunca geriledi. 2020 senesi öncesinde kişisel tasarruflar en yüksek Mayıs 1975 tarihinde %17,3 olarak gerçekleşti. Geride bıraktığımız 35 senede KT/KG oranı sadece 3 kez %10 üzerine çıkabildi. 2020 senesine gelindiğinde Şubat 2020 tarihinde %8.3 olan oran Nisan ayında %33.6’ya yükseldi. Öyle anlaşılıyor ki pandemi başlaması ile yapılan nakit yardımları doğrudan banka hesaplarına gitmiş. Eylül ayına (%14.3) gelindiğinde son beş ayda kişisel tasarrufların Nisan ayına göre gerilediği anlaşılıyor. Buna rağmen covid-19 vaka salgını halen bizimle ve 2021 senesinde de kişisel tasarruf oranı yüksek kalabilir. Bu tarafta tekrar %10 altına geri çekilme ABD ekonomisine güven artışını ifade ediyor olacak.
Bir diğer takip edilmesi gereken veri işsizlik oranı ve demokratların ülke yönetiminde olduğu dönemlerde işsizlik oranında geri çekilme yaşandığı söyleniyor. Ekim ayı istihdam raporunda %7.9'dan %7.7'ye gerilemesi beklenen işsizlik oranının pandemi öncesi seviyeler için zamana ihtiyacı var. 2020 yılına başlarken kabul edilebilir işsizlik oranı altında performans gösteren istihdam pandemiden nasibini alarak Mart ve Nisan aylarından başlayarak hızla yükseldi. Buna rağmen mali teşvikler ile kısa bir sürede toparlanma yaşandı ve çift haneli rakamlar terkedildi. Seçim sonrasında 2. teşvik paketi üzerinde hızla anlaşılması gerekiyor. Aksi takdirde son aylarda yaşanan iyileşme süreci yerini tekrar işsizlik oranında artışa bırakabilir.
Yeni haftadan beklediklerimiz
Haftanın ikinci yarısı hareketli geçecek, ABD seçim sonucu, FED toplantısı ve Ekim ayı istihdam raporu ile önemli başlıklar var. Son iki haftada küresel piyasalar üzerinde etkisini artıran seçim belirsizliğinin sona erecek olması pozitif ancak artan covid-19 vaka sayısı, aşı çalışmalarına illişkin haber akışı ve en kısa zamanda çıkması beklenen teşvik paketi ile volatilite artabilir.
